Veteraan Alex Dijkhuis (47) heeft de beelden van zijn missie naar Macedonië, zo'n 24 jaar geleden, nog goed op zijn netvlies staan. Dorpen verwoest, mensen gewond en veel armoede. Op 4 mei herdenkt de veteraan dan ook alle mensen die bij oorlogen zijn omgekomen. En dit jaar vanaf een bijzonder plekje: in de erecouloir, de haag gevormd door veteranen, op de Dam.
Het koffiezetapparaat pruttelt in het Inloophuis voor Veteranen in Schagen. Het is een belangrijke plek voor Alex Dijkhuis (47) uit Anna Paulowna, die zelf tien jaar werkte voor Defensie en in 2000 voor drie maanden op missie is geweest in Macedonië. Hoewel Alex al jaren niet meer werkt bij Defensie, blijft deze tijd voor hem erg speciaal.
In 1996 komt Alex eigenlijk per toeval bij de landmacht terecht. In die tijd lagen de banen niet voor het oprapen, en was Alex dus druk op zoek naar een baan. "En toen kwam de landmacht voorbij. Misschien moet ik dat gaan doen, dacht ik toen."
Alex gaat aan de slag als chauffeur. "Ik reed de pelotonscommandant in de rondte en deed allerlei hand-en-spandiensten voor hem." Alex weet dat hij met deze functie niet snel op missie zal gaan, maar in 2000 krijgt hij dan toch de kans om in het buitenland te werken.
Macedonië
"Er stond een uitzending op de planning en er was iemand die uitviel. Toen werd gevraagd 'wie wil?'. En ik stak mijn hand op. Drie maanden later zat ik in Macedonië", vertelt Alex.
"Dat was hartverscheurend om te zien"
Alex verblijft ruim drie maanden in Macedonië en maakt van dichtbij mee wat voor impact een oorlog heeft op onschuldige burgers. "Je ziet wel wat voor ellende er is geweest en nog steeds was. De sporen waren nog duidelijk te zien. Heel veel vernietiging, maar ook mensen die huis en haard verloren zijn en alle eindjes aan elkaar proberen te knopen om te overleven en hun kinderen eten te geven. Dat was hartverscheurend om te zien."
Na een aantal jaar bij de landmacht en daarna nog drie jaar bij de marine beëindigt Alex zijn loopbaan bij Defensie. "Er zat voor mij geen toekomst meer in, dus ben ik het ergens anders gaan zoeken", vertelt hij dan ook.
Alex vindt daarna een baan in de windindustrie, maar moet daar na 10 jaar noodgedwongen mee stoppen. Er werd een longemfyseem bij hem ontdekt waardoor zijn gezondheid jaarlijks een stukje achteruit gaat. De herinneringen aan zijn tijd bij Defensie blijven erg belangrijk voor de veteraan, en daarom haalt Alex tegenwoordig veel voldoening uit zijn vrijwilligerswerk bij het Inloophuis voor Veteranen in Schagen.
"Je deelt verhalen. Je herkent dingen en vertelt dingen die je niet gauw met familie deelt of moeilijk begrepen worden. Het is toch een apart wereldje en hier vind je elkaar", vertelt Alex.
4 mei
Samen met 59 andere veteranen staat Alex vandaag, 4 mei, in de erecouloir op de Dam. Het is een langgekoesterde wens die nu in vervulling gaat, al heeft Alex wel voorzorgsmaatregelen moeten treffen zodat hij deze dag door kan komen. "Ik zal op de Dam in mijn rolstoel zitten, want ik kan niet drie uur lang op mijn benen staan. Dat vind ik wel spannend. Maar ik heb er heel veel zin in."
Dit jaar zijn er tijdens de Dodenherdenking extra maatregelen getroffen. Zo mogen er de helft minder toeschouwers aanwezig zijn, 10.000 in totaal, en hebben zij zich vooraf aan moeten melden. "Ik vind het wel goed dat ze er rekening mee houden", vindt Alex.
"Waarom moeten we het elkaar zo moeilijk maken en waar stopt het?"
De veteraan is ook niet bang dat het mis zal gaan. "Ik denk dat de Dam komende zaterdag een van de veiligste plekken in Nederland is. Je ziet het op tv niet, maar er wordt zo veel ingezet om het veilig te laten verlopen. Maar ik vind het wel zorgelijk. Waarom moeten we het elkaar zo moeilijk maken en waar stopt het?"
Wat Alex nog meer zorgelijk vindt, is dat de jeugd niet genoeg leert over het belang van 4 en 5 mei en de oorlogen die zich in ons land hebben afgespeeld. "Ik merk dat er bij de jeugd en op scholen tegenwoordig veel minder aandacht voor is. Het hoort bij de geschiedenis van Nederland en ik vind dat daar meer aandacht aan besteed moet worden. Zeker met de dreigingen die er nu zijn in Europa, denk ik dat het belangrijk is dat je waarde hecht aan de vrijheid die we hebben. En dat we er alles aan moeten doen om die vrijheid te behouden."